نشست علمی تخصصی نرمش و مدارا در مدیریت با محوریت قرآن از سلسله نشست‌های انجمن مدیریت اسلامی ومشارکت کنگره بین المللی قرآن وعلوم انسانی ، با ارائه حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر آقا پیروز و نقد دکتر رستمی نیا و دبیر علمی دکتر عسکری وزیری روز دوشنبه 1/8/139 ساعت 19 در محل سالن کنفرانس انجمن‌های علمی حوزه توسط انجمن مدیریت اسلامی با حضور اعضای محترم انجمن مدیریت اسلامی برگزار شد.
در این نشست ابتدا دبیر علمی جلسه، ضمن خیرمقدم به شرکت‌کنندگان در نشست و بیان مقدمه‌ای در ارتباط با موضوع بحث، از سخنران نشست درخواست نمودند تا مطالب و دستاوردهای علمی خود را ارائه نمایند.
دکتر آقا پیروز، بحث خود را با این پرسش آغاز کردند که: نرمش و مدارا بر اساس آموزه‌های اسلامی به‌ویژه قرآن کریم، چه جایگاهی در مدیریت دارد؟ شاخص‌ها یا مصادیق رفتاری آن کدم‌اند؟ ایشان، در ادامه افزودند که برای پاسخ به این سؤال لازم است ابتدا، مهارت‌های مدیریت بشناسیم و در گام بعد، جایگاه این موضوع را در مدیریت شناسایی کنیم. در ارتباط با مهارت‌های مدیریت، برای مدیران، سه مهارت لازم است که عبارت‌اند از:
- مهارت فني: مهارت در به‌کارگیری دانش تخصصي؛
- مهارت نظري: درك مشكلات و پیچیدگی‌های سازمان، تعيين چشم‌انداز و آينده سازمان، درك ارتباط و تعامل با سازمان‌های بيرون؛
- مهارت انساني: توانايي در به‌کارگیری انسان، درك روحيات، نيازها و انگیزه‌ها.
از بین این مهارت‌ها، مهارت انساني در حد بالا براي همه سطوح مديريت لازم است، ازاین‌رو، مهارت انسانی بيشترين دیدگاه‌های اسلامي را در خود دارد و در اهمیت «مهارت انسانی» همین بس که گرایش مدیریت رفتار سازماني براي ايجاد و تقويت آن در مديران شکل‌گرفته است.
در ادامه سخنران نشست به جایگاه موضوع اشاره کردند و افزودند این موضوع ارتباط زیادی با مبحث رهبری دارد. زیرا نرمش باعث نفوذ می‌شود. رهبری توانایی نفوذ در دیگران برای دست‌یابی به اهداف است
ایشان ضمن بیان آیه 159 سوره آل‌عمران (فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنْ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ...) به‌عنوان آیه محوری در مورد نرمش به ده شاخص نرمش همراه بابیان روایات مرتبط با آن‌ها، اشاره نمودند.
این موارد بنا به گفته دکتر آقا پیروز عبارت‌اند از:
تفقد: که به معنای پرسشگری می‌باشد، با این توضیح که پرسیدن از چیزی که آشکار نیست پرسیدن از وضع معیشت، بیماری، گرفتاری پیش‌آمده و حادثه اتفاق افتاده، ... مربوط به کارمند از مصادیق تفقد است و تفقد در خود حاوی سه مفهوم است: 1. توجه، 2. جویا شدن از امر غایب، 3. رسیدگی کردن.
گذشت و تغافل: روایت مرتبط با این مصداق نیز روایتی از حضرت امیر مؤمنان علی (ع) می‌باشد که می‌فرماید:
من لم يتغافل و لايَغُضّ ُعن كثير من الامور تنغَّضَت عيشهُ.
هر کس نسبت به بسياري چيزها بی‌توجهی و چشم‌پوشی نکند زندگی‌اش ناگوار شود.
مشورت و پرهیز از خودکامگی: مشورت موجب شخصيت دادن به كاركنان، مشاركت جدی آنان در اجرا، كنترل انتقادهاي بی‌اساس (استبداد به رأي) می‌شود. نکته‌ای که در اینجا مطرح است این‌که بعضاً مشورت با شوري تفاوت دارد. لازم است از افراط در شورايي كردن امور پرهيز شود.
انتقادپذیری: بستن راه انتقاد، دشمن ساز است زمینه را برای متملقان فراهم می‌سازد.
گوش دادن موثّر: در مورد این مصداق، سخنران نشست، به آیه 61 سوره توبه استناد کردند: وَ مِنْهُمُ الَّذينَ يُؤْذُونَ النَّبِيَّ وَ يَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَيْرٍ لَكُمْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ يُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنينَ وَ رَحْمَةٌ لِلَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ.
در دسترس بودن: توجه به این مصداق بسیار مهم است به این دلیل که دوری مدیر از سازمان و قطع ارتباط مستقیم با کارکنان و قرار گرفتن مداوم در اتاق‌های دربسته و سروکار داشتن با افرادی معدود و استفاده از اخبار و گزارش‌های گزینشی و دست‌دوم، موجب بی‌خبری او از مسائل اساسی و واقعی سازمان و کوچک جلوه کردن مسائل مهم و حساس و بزرگ و مهم جلوه کردن مسائل ریز و اندک خواهد شد.
رعایت ظرفیت‌ها: سخنران نشست برای تبیین این شاخص، به چند آیه و روایت استناد نمودند که یکی از این استنادها آیه 185 سوره بقره است: يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمْ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمْ الْعُسْرَ.
خیرخواهی و امانت‌داری: آیه بارز این شاخص آیه: أَنَا لَكُمْ ناصِحٌ أَمینٌ، می‌باشد.
تحمل و مدارا: مهم¬ترین آیه این شاخص، آیه شریفه: وَلَنَصْبِرَنَّ عَلَى مَا آذَيْتُمُونَا، می‌باشد.
گشاده‌رویی و فروتنی: آیه مربوط به این مورد آیه: َفتَبَسَّمَ ضَاحِكًا مِنْ قَوْلِهَا وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ و آیه وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنْ اتَّبَعَكَ مِنْ الْمُؤْمِنِينَ، است.
بعدازآنکه سخنران نشست مطالب خود را ارائه نمودند، نوبت به ناقد نشست، آقای دکتر رستمی نیا رسید؛ ایشان ضمن تشکر از زحمات دکتر آقاپیروز و بیان نقاط قوت و محاسن تحقیق انجام‌شده نکاتی را جهت ارتقای تحقیق بیان نمودند؛ برخی از این نکات و سؤالات ازنظر ایشان عبارت‌اند از:
- چگونه می‌توان این ویژگی‌ها را به‌کل سازمان‌ها بسط دهیم؟
- آیا واژگان نرمش، رفق و مدارا به یک معنا می‌باشند یا تفاوتی بین آن‌ها وجود دارد؟ اگر هم‌معنا باشند به کار تحقیق اشکال وارد می‌شود.
- آیا مشورت می‌تواند شاخص و مصداقی از نرمش به‌حساب آید؟
ایشان خاطر نشان کردند که درمجموع به نظر می‌رسد کار انجام‌شده نیاز به‌دقت و بررسی بیشتری داشته باشد.
در ادامه نشست دبیر علمی جلسه از اعضاء انجمن درخواست کردند که اگر نقد و پیشنهادی جهت ارتقا و غنای بحث به نظرشان می‌رسد بیان کنند که به برخی از دیدگاه‌های آن‌ها اشاره می‌شود:
- روش ورود به بحث چگونه بوده است؟ آیا کل آیات قرآن ملاحظه شده است؟
- نرمش و مدارا در چه سطحی مطرح می‌شوند؟
- مفاهیم تحقیق باید به‌روشنی تعریف و تبیین گردند.
- آیات مانع و مؤید باید دیده شوند.
- برخی از مستندات مربوط به سطح فردی سازمان می‌باشد.
- سطح تحلیل باید روشن شود.
- این مباحث باید طیفی دیده شوند.
- سؤالات اصلی تحقیق باید مشخص شوند.
- آیا مدل ارائه‌شده را می‌توان به معنای دقیق کلمه مدل نامید؟ ورودی‌ها و خروجی‌های مدل کدام‌اند؟ چه سطحی را بررسی می‌کند؟
- تناسب موضوع با اقتضائات و نیازهای روز جامعه رعایت شود.
- در نتیجه‌گیری رهنمودهایی را ارائه دهید.
- آیا ابتدا تک گزاره را انتخاب کردید یا روش به‌صورت دیگری بوده است؟
- این تئوری پردازی چه فرقی با محور کارمند گرایی دارد؟
در ادامه دکتر آقا پیروز به مهم‌ترین دیدگاه‌ها و نقدهای وارد به‌طور کامل پاسخ دادند به این بیان که:
- این ارائه مربوط به بخشی از تحقیق انجام‌شده است.
- اصل بر نرمش و رفق است که نیاز به دلیل ندارد، آنچه نیاز به دلیل دارد فرع است، تسری این اصل به همه سازمان‌ها هم ممکن است.
- در این تحقیق کل قرآن مرور شده است.
- رفق و مدارا با کارمند گرایی هم‌خوانی دارد اما در اسلام با نگاه الهی و کرامت انسان همراه است.
- هرگاه این واژه‌ها در کنار هم بیایند هم‌معنا بوده ولی اگر جدا بیایند معانی متفاوتی از آن‌ها مراد است.
- در قرآن مشورت به مدارا عطف شده است درنتیجه می‌تواند یکی از شاخص‌های رفق و مدارا قرار گیرد.
در پایان، دبیر علمی نشست، از حضور فعال، حسن توجه اعضاء انجمن مدیریت اسلامی و بیان نکات ارزشمند ارائه‌شده در راستای تقویت و غنای این تحقیق، تشکر و قدردانی نمودند.